خواب ِ زمستانی

خواب ِ زمستانی


سر شکسته‌وار در بالش کشيده ،
نه هوايی ياريش داده ،
آفتابی نه دمی با بوسه‌ی ِ گرمش به سوی ِ او دويده ،
تيزپروازی به سنگين خواب ِ روزانش زمستانی
خواب می‌بيند جهان ِ زندگانی را ،
در جهانی بين ِ مرگ و زندگانی .


همچنان با شربت ِ نوشش
زندگی در زهرهای ِ ناگوارايش .
خواب می‌بيند فرو بسته‌ست زرّين بال و پرهايش
از بر ِ او شورها برپاست .
می‌پرند از پيش ِ روی ِ او
دل‌به‌دو‌جايان ِ ناهمرنگ ،
و‌آفرين ِ خلق بر آن‌هاست .


خواب می‌بيند ( چه خواب ِ دلگزای او را )
که به‌نوک‌آلوده مرغی زشت ،
جوش ِ آن دارد که برگيرد ز جای او را
و اوست مانده با تن ِ لخت و پر ِ مفلوک و پای ِ سرد .


پوست می‌خواهد بدرّاند به تن بی‌تاب
خاطر ِ او تيرگی می‌گيرد از اين خواب
در غبارانگيزی از اين‌گونه با ايّام
چه بسا جاندار کاو ناکام
چه بسا هوش و لياقت‌ها نهان مانده
رفته با بسيارها روی ِ نشان ، بسيارها چه بی‌نشان مانده
آتشی را روی پوشيده به خاکستر
چه بسا خاکستر او را گشته بستر


هيچ کس پايان ِ اين روزان نمی‌داند .
برد ِ پرواز ِ کدامين بال تا سوی ِ کجا باشد .
کس نمی‌بيند .
ناگهان هولی برانگيزد
نابجايی گرم برخيزد
هوشمندی سرد بنشيند ،


ليک با طبع ِ خموش ِ اوست
چشم‌باش ِ زندگانی‌ها
سردی‌آرای ِ درون ِ گرم ِ او با بال‌هايش ناروان رمزی است
از زمان‌های ِ روانی‌ها .
سرگرانی نيستش با خواب ِ سنگين ِ زمستانی
از پس ِ سردیّ ِ روزان ِ زمستان است روزان ِ بهارانی .


او جهان‌بينی‌ست نيروی ِ جهان با او
زير ِ مينای ِ دو چشم ِ بی‌فروغ و سرد ِ او ، تو سرد منگر
رهگذار ! ای رهگذار
دلگشا آينده روزی است[1] پيدا بی‌گمان با او .


او شعاع ِ گرم از دستی به دستی کرده بر پيشانی ِ روز و شب ِ دلسرد می‌بندد
مرده را ماند . به خواب ِ خود فرو رفته‌ست امّا
بر رخ ِ بيداروار ِ اين گروه ِ خفته می‌خندد .


زندگی از او نشسته دست
زنده است او ، زنده‌ی ِ بيدار .
گر کسی او را بجويد ، گر نجويد کس ،
ورچه با او نه رگی هشيار .


سر شکسته‌وار در بالش کشيده ،
نه هوايی ياريش داده ،
آفتابی نه دمی با خنده‌اش دلگرم سوی ِ او رسيده
تيزپروازی به سنگين خواب ِ روزانش زمستانی
خواب می‌بيند جهان ِ زندگانی را
در جهانی بين ِ مرگ و زندگانی .


------------------------5 خرداد ِ 1320 [2]

&
نيما يوشيج . شعر ِ من . انتشارات ِ اميرکبير . ( چاپ ِ دوّم ، 1352 ) چاپ ِ پنجم ، 1362 . ( صص 18 – 15 )
مجموعه‌ی ِ اشعار ِ نيما يوشيج ( نيما يوشيج . زندگانی و آثار ِ او ) . ابوالقاسم جنّتی عطائی . ( چاپ ِ اوّل : تهران ، آذرماه ِ 1334 / دسامبر 1955 ) چاپ ِ دوّم : اسفندماه ِ 1346 / فوريه 1968 . از انتشارات : بنگاه مطبوعاتی صفی‌عليشاه . ( صص 230 – 228 )
مجموعه‌ی ِ کامل ِ اشعار ِ نيما يوشيج ( فارسی و طبری ) . گردآوری ، نسخه‌برداری و تدوين : سيروس طاهباز ؛ با نظارت ِ شراگيم يوشيج . انتشارات ِ نگاه . چاپ ِ اوّل ، 1370 . ( صص 297 – 295 )


$
در « مجموعه‌ی ِ آثار ... » ( طاهباز ، ص 297 ) ، پس از سطر ِ « او شعاع ِ گرم ... » ، يک سطر ِ خالی فاصله است . با توجّه به قافيه - « می‌بندد » و « می‌خندد » - ، اين فاصله نابه‌جاست .


?
پابرگ‌‌ها :
[1] در هر سه نسخه ( شعر ِ من ، مجموعه / عطائی ، مجموعه / طاهباز ) به همين صورت آمده : دلگشا آينده روزی است پيدا بی‌گمان با او . – امّا به نظر می‌رسد که به جای ِ « است » ، « هست » بوده باشد : دلگشا آينده روزی هست پيدا بی‌گمان با او . شايد هم اين‌طور خوانده می‌شود : دلگشا آينده‌ی ِ روزی‌ست پيدا بی‌گمان با او .
[2] تاريخ ، از « مجموعه‌‌‌ی ِ کامل ِ اشعار ِ نيما يوشيج » ( طاهباز ) ، ص 297 .